Wspomniana formacja zainspirowana włoskim neorealizmem, mająca na celu zerwanie z estetyką kina socrealistycznego, ostatecznie wyłoniła się na fali przemian politycznych Października 1956 roku i przez pięć kolejnych lat zdominowała polskie kino. Twórcami nowego nurtu stali się młodzi ludzie urodzeni w latach 20. XX wieku, których wspólnym przeżyciem była wojna. I choć polska szkoła filmowa tematycznie była różnorodna, to siła wojennych doświadczeń w połączeniu z talentem twórców, spowodowała, że temat II wojny światowej był stale obecny. Filmem zapoczątkowującym artystyczną formację był Kanał (1956) – w reżyserii Andrzeja Wajdy na podstawie opowiadania i scenariusza Jerzego Stefana Stawińskiego – nagrodzony na Festiwalu w Cannes w 1957 roku. Kolejnym, ważnym filmem uznanym za arcydzieło szkoły jest Popiół i diament (1958) w reżyserii Andrzeja Wajdy, z niezapomnianą kreacją Zbigniewa Cybulskiego.

Polska szkoła filmowa była tworem wieloautorskim. Udział w jej kreowaniu mieli zarówno reżyserzy,scenarzyści, operatorzy, aktorzy, scenografowie, kompozytorzy i inni twórcy filmowi. Zatem nie tylko Andrzej Wajda, Andrzej Munk, Tadeusz Konwicki, Kazimierz Kutz, Wojciech Has, Jerzy Kawalerowicz, Stanisław Różewicz czy jej najwybitniejszy “etatowy” scenarzysta Jerzy Stefan Stawiński, ale również operatorzy Jerzy Lipman, Jerzy Wojcik, Kurt Weber, Jan Laskowski, aktorzy Zbigniew Cybulski, Bogumił Kobiela, Tadeusz Janczar, Adam Pawlikowski, kompozytorzy Jan Krenz, Andrzej Markowski, scenografowie Roman Mann, Anatol Radzinowicz.

Filmy polskiej szkoły filmowej zostały zauważone i docenione zagranicą.